Chiến Lược Đại Dương Xanh Là Gì

“Đừng cạnh tranh trong khoảng thị trường đang tồn tại, hãy tạo ra một thị trường không có cạnh tranh” - Trích trong cuốn sách Chiến lược đại dương xanh của Giáo sư Kim và Mauborgne.

Theo nghiên cứu của Harvard Business Review, 86% doanh nghiệp ra mắt sản phẩm mới dựa trên việc cải tiến và mở rộng các dòng sản phẩm hiện có, và chỉ có 14% doanh nghiệp nhắm đến việc tạo ra thị trường hoặc ngành mới. Mặc dù mở rộng các dòng sản phẩm tạo ra 62% tổng doanh thu, nhưng chỉ mang lại 39% tổng lợi nhuận. Ngược lại, với những doanh nghiệp tập trung vào việc tạo ra thị trường mới chỉ mang 38% tổng doanh thu nhưng lại mang đến 61% tổng lợi nhuận.

Vậy làm thế nào để tạo ra khoảng trống trong thị trường? Bí quyết để thâm nhập vào thị trường ngách là gì?

Chiến lược đại dương xanh chính là đáp án! Hãy tìm hiểu ngay bài viết dưới đây để hiểu rõ chiến lược đại dương xanh là gì và khám phá cách thức để tạo ra một khoảng trống thị trường hoàn toàn mới, xây dựng thương hiệu mạnh mẽ và đạt được tăng trưởng vượt bậc.

1. Chiến lược đại dương xanh là gì?

Đại dương xanh là một thuật ngữ trong ngành kinh doanh khởi nghiệp, được biết đến vào năm 2005 bởi Giáo sư Chan Kim và Renee Mauborgne trong cuốn sách “Chiến lược đại dương xanh: Cách tạo không gian thị trường không có đối thủ và đối thủ không còn liên quan”. 

Chiến lược đại dương xanh là việc mà doanh nghiệp thâm nhập thị trường, nơi mà có sự cạnh tranh thấp hoặc gần như không có. Thay vì cạnh tranh trực tiếp với các đối thủ hiện tại, thì các doanh nghiệp theo đuổi chiến lược này sẽ tìm kiếm một không gian thị trường mới, nơi mà nhu cầu được tạo ra không có sự tranh giành.

Bản chất của chiến lược đại dương xanh là nâng cao giá trị, sự tiện lợi, giá cả thấp và giảm chi phí đến cho khách hàng. Điều này bắt buộc doanh nghiệp phải có sự nhảy vọt về việc nắm bắt và tạo ra không gian thị trường mới, đồng thời căn chỉnh toàn bộ hệ thống hoạt động của doanh nghiệp với việc lựa chọn ra chiến lược khác biệt hoặc chi phí thấp hơn thị trường.

2. Lợi ích của chiến lược đại dương xanh

Đại dương xanh biểu thị cho không gian thị trường chưa được biết đến, chưa được khai thác và chưa có đối thủ cạnh tranh, chính vì thế nó tạo ra một thị trường gần như độc nhất, mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp. Cụ thể:

• Tạo ra nhu cầu mới, mở rộng tệp khách hàng:  Bằng cách tạo ra một thị trường mới, doanh nghiệp có thể tiếp cận một lượng khách hàng lớn chưa từng được khai thác trước đó.
• Tránh thị trường bị bão hòa: Do không tập trung vào việc đánh bại đối thủ, chiến lược này giúp doanh nghiệp tránh được sự cạnh tranh trực tiếp. Thay vào đó, họ tạo ra một khoảng trống thị tường với ít hoặc không có đối thủ cạnh tranh.
• Tăng giá trị cho khách hàng: Chiến lược đại dương xanh hướng đến việc cung cấp giá trị cao hơn cho khách hàng thông qua các sản phẩm hoặc dịch vụ độc đáo, từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh dài hạn.
• Cấu trúc chi phí không chịu sự cạnh tranh về giá: Khi ban lãnh đạo tập trung vào đổi mới và sáng tạo, doanh nghiệp có thể cung cấp sản phẩm/dịch vụ với chi phí thấp hơn trong khi vẫn duy trì chất lượng cao, nhờ tối ưu hoá các quy trình và tài nguyên.

Trong thời buổi kinh tế như hiện nay, việc áp dụng chiến lược đại dương xanh là cơ hội để cho các doanh nghiệp có thể tồn tại, phát triển, giảm thiểu sức ép từ đối thủ cạnh tranh. Đồng thời, việc  tiếp cận những thị trường mới giúp giảm thiểu rủi ro khi thị trường hiện tại có biến động.

3. Đặc điểm của chiến lược đại dương xanh

Đặc điểm của chiến lược Đại dương xanh bao gồm như sau:

• Tạo ra thị trường không cạnh tranh: Thay vì tham gia vào cuộc cạnh tranh khốc liệt trong thị trường đã có, doanh nghiệp tìm cách tạo ra một thị trường mới, nơi không có đối thủ hoặc rất ít cạnh tranh.
• Phá vỡ sự đánh đổi về giá cả và chi phí: Không như những chiến lược khác phải lựa chọn giữa việc cung cấp giá trị cao hoặc giá thành thấp để thu hút khách hàng về phía mình, chiến lược đại dương xanh tìm cách đạt được cả hai, tạo ra giá trị cao với chi phí hợp lý.
• Tập trung xây dựng và tạo ra nhu cầu mới cho khách hàng:  Doanh nghiệp không chỉ tập trung vào việc cạnh tranh với đối thủ, mà còn tìm kiếm cơ hội để mở rộng thị trường, thay đổi thị trường và cung cấp các giải pháp đột phá cho khách hàng.
• Tập trung vào đổi mới giá trị: Chiến lược này tập trung vào việc tạo ra sự đổi mới không chỉ về sản phẩm mà còn về mô hình kinh doanh, từ đó mang lại giá trị vượt trội cho khách hàng và doanh nghiệp. Điều này giúp loại bỏ những yếu tố không cần thiết và thêm vào những yếu tố tạo giá trị mới.
• Tập trung vào khách hàng: Chiến lược đại dương xanh đã mở ra nhu cầu mới cho khách hàng, đặt họ làm trung tâm, đưa ra các sản phẩm/dịch vụ độc đáo, có sự khác biệt và đáp ứng nhu cầu cho đối tượng mục tiêu.

4. Nguyên tắc và công cụ xây dựng chiến lược đại dương xanh

4.1. Nguyên tắc

Nguyên tắc cốt lõi của chiến lược đại dương xanh bao gồm 02 mục tiêu chính: tạo ra không gian thị trường không có sự cạnh tranh và làm cho sự cạnh tranh trở nên không liên quan. Để đạt được mục tiêu này, các doanh nghiệp cần phải thoát khỏi bối cảnh cạnh tranh truyền thông, thay vào đó cần đổi mới để tạo ra nhu cầu mới. Cụ thể:

• Tái cấu trúc ranh giới thị trường: Thay vì chấp nhận các giới hạn hiện có trong ngành, doanh nghiệp cần tư duy sáng tạo và phá vỡ ranh giới truyền thống. Điều này giúp xác định những cơ hội tiềm ẩn trong các thị trường chưa được khai thác.
• Tập trung vào bức tranh tổng thể: Không chỉ tập trung vào một số chỉ số cụ thể mà nhìn vào toàn bộ giá trị mà sản phẩm hoặc dịch vụ mang lại cho khách hàng.
• Mở rộng nhu cầu, không giới hạn vào khách hàng hiện tại: Chiến lược đại dương xanh tập trung vào việc thu hút khách hàng tiềm năng và những người chưa sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ trong ngành. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu của nhóm khách hàng mới này.
• Đảm bảo chiến lược đi theo đúng trình tự: Doanh nghiệp cần tuân thủ các bước rõ ràng để xác định và triển khai chiến lược đại dương xanh. Quy trình này bao gồm phân tích thị trường, xác định các yếu tố không cần thiết, tạo ra sự đổi mới và triển khai các giải pháp phù hợp.

Bằng cách thực hiện các nguyên tắc trên, các công ty có thể tạo ra nhu cầu mới, nơi mà một không gian thị trường họ sở hữu duy nhất. Cách tiếp cận chiến lược này đòi hỏi ban lãnh đạo suy nghĩ vượt ra ngoài ranh giới thị trường, thay vào đó hướng tới việc xác định lại các yếu tố cạnh tranh và khai thác tiềm năng của thị trường chưa được khai thác trước đây.

4.2. Công cụ

• Sơ đồ chiến lược:

Bước đầu tiên trong việc đánh giá các khoản đầu tư hiện tại và vị thế cạnh tranh trên thị trường chính là sơ đồ chiến lược, nó được áp dụng xuyên suốt trong quá trình đánh giá và triển khai chiến lược.

Giá trị đem lại chính là lợi ích và mong đợi của khách hàng, nó được biểu hiện như sau: Đường giá trị của doanh nghiệp và đường giá trị của đối thủ cạnh tranh: Trục tung - đánh giá được giá trị cao thấp mà tổ chức đang đem đến cho khách hàng, trục hoành - đánh giá được năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành.

Khi xây dựng được sơ đồ trên, ban lãnh đạo có thể biết được doanh nghiệp của mình và đối thủ đang tập trung vào yếu tố nào. Lợi ích của xây dựng sơ đồ là giúp  doanh nghiệp xác định những điểm mạnh, điểm yếu và những cơ hội để tạo ra sự khác biệt.

• Khung 4 hành động:

Mục đích của bước tiếp theo chính là hướng dẫn doanh nghiệp xác định những yếu tố cần loại bỏ, giảm, tăng cường và tạo ra mới để tạo ra một giá trị mới. Để thực hiện điều này, doanh nghiệp sẽ đặt ra 4 câu hỏi chính sau để điều chỉnh:

Nâng cao: Doanh nghiệp cần xác định các yếu tố nào cần nâng cao hơn so với tiêu chuẩn của ngành?

Giảm: Xác định yếu tố nào dẫn đến cạnh tranh với ngành khác và làm thế nào để được giảm bớt?

Loại bỏ: Cần loại bỏ yếu tố nào mà trong ngành đã có cạnh tranh từ lâu?

Tạo: Cần tạo ra yếu tố nào mà ngành chưa bao giờ xuất hiện?

• Mô hình mạng:

Bước cuối cùng sau khi đã trả lời được các câu hỏi trong khung 4 hành động trên, ban lãnh đạo cần tiếp tục điều chỉnh theo mô hình mạng như sau: Loại bỏ - gia tăng - cắt giảm - hình thành.

Với mô hình mạng, doanh nghiệp cần phải tập trung xây dựng phát triển thương hiệu, đồng thời chú trọng tới các yếu tố cắt bỏ và giảm bớt.

5. Ví dụ về chiến lược đại dương xanh

Công ty Apple là một tập đoàn công nghệ của Mỹ, đây là một trong những ví dụ điển hình cho doanh nghiệp áp dụng thành công chiến lược đại dương xanh. Vào năm 2003, Apple tung ra một dịch vụ tải nhạc iTunes, trong khi lúc ấy có hàng tỷ tệp nhạc được tải xuống bất hợp pháp, nói cách khác là tải lậu.

Ứng dụng iTunes cung cấp cho người dùng khả năng mức mua từng bài hát với chi phí vô cùng hợp lý, đồng thời ứng dụng trực quan, dễ sử dụng. Ngay sau khi tung ra, Apple đã giành được hàng triệu người nghe nhạc đã từng sử dụng nhạc lậu trước đó, bởi dịch vụ cung cấp âm thanh chất lượng cao cùng với chức năng tìm kiếm và điều hướng. Apple đã biến ứng dụng iTunes thành giải pháp có lợi cho cả hai bên là phía doanh nghiệp và nhà sản xuất âm nhạc, người nghe nhạc. Lúc này, Apple đã tạo ra một luồng doanh thu mới từ một thị trường mới, trong khi vẫn cung cấp quyền truy cập thuận tiện hơn vào âm nhạc.

Qua bài viết trên, chắc hẳn bạn đọc đã hiểu rõ về chiến lược đại dương xanh là gì và lợi ích mà nó đem lại. Chiến lược Đại dương Xanh không chỉ là về việc tạo ra sản phẩm mới, mà còn là về việc thay đổi cách chúng ta nhìn nhận thị trường. Bằng cách tập trung vào việc tạo ra giá trị mới cho khách hàng và loại bỏ những yếu tố cạnh tranh không cần thiết, doanh nghiệp có thể tạo ra một thị trường hoàn toàn mới và đạt được thành công bền vững